CÁC VẤN ĐỀ VỀ LỢI THẾ CẠNH TRANH
Lợi thế cạnh tranh là một trong các yếu tố để dựa vào đó các nhà đầu tư, các doanh nghiệp dựa vào để sàng lọc cơ hội, xác định cơ hội nào là nhiều tiềm năng hơn, hấp dẫn hơn.
Lợi thế cạnh tranh là sở hữu của những giá trị đặc thù, có thể sử dụng được để “nắm bắt cơ hội”, để kinh doanh có lãi. Khi nói đến lợi thế cạnh tranh, chúng ta nói đến lợi thế mà một doanh nghiệp đang có và có thể có, so với các đối thủ cạnh tranh của họ. Lợi thế cạnh tranh là một khái niệm cho doanh nghiệp, có tính vi mô chứ không phải có tính vĩ mô ở cấp quốc gia. Trong thời đại ngày nay, với một nhu cầu nhất định, khách hàng có vô vàn sự lựa chọn. Vì vậy, nếu muốn thành công, các công ty cần phải tìm cho mình một cách để luôn “nổi bật giữa đám đông”. Nói cách khác, công ty của bạn phải tạo dựng được lợi thế cạnh tranh trên thương trường.
1. Chi phí cố định và chi phí biến đổi:
Quản lý chi phí là một phần của các chiến lược tăng trưởng kinh doanh nhằm không những cắt giảm chi phí mà còn tạo ra các ưu thế cạnh tranh rõ rệt trên thị trường. Một cơ hội tiềm năng sẽ có cơ hội trở thành một doanh nghiệp có chi phí sản xuất, chi phí marketing, chi phí phân phối thấp nhất. Do đó, để nhận biết được một cơ hội tốt, về tình hình thực tế của những dự án đầu tư, các kế hoạch kinh doanh cũng như thực trạng hoạt động của doanh nghiệp, bạn phải có những kiến thức về quản lý chi phí.
Tổng chi phí trong doanh nghiệp bao gồm chi phí lao động trực tiếp, chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí chung.
Chi phí cố định ( định phí) là tổng chi phí không thay đổi khi mức độ hoạt động thay đổi. Định phí đơn vị tăng hay giảm khi mức độ hoạt động giảm hay tăng, ví dụ như khấu hao tài sản cố định, lương quản lý, tiền thuê đất…
Chi phí biến đổi (biến phí) là tổng chi phí thay đổi khi mức độ hoạt động thay đổi. Chi phí trên một đơn vị không thay đổi.
Tổng chi phí = Định phí + Biến phí
Một doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh trên thị trường về giá khi Tổng chi phí -> Min. Các nguồn tạo ra tính kinh tế theo qui mô bao gồm sự giảm thấp chi phí thông qua sản xuất hàng loạt hay khối lượng lớn sản phẩm tiêu chuẩn hóa, chiết khấu mua sắm khối lượng lớn các nguyên vật liệu và chi tiết, lợi thế có được bởi sự phân bổ chi phí cố định cho khối lượng sản xuất lớn, và tính kinh tế của qui mô trong quảng cáo. Khi một doanh nghiệp muốn thâm nhập vào, họ phải cân nhắc kỹ đối với những ngành có tính kinh tế theo quy mô cao.
Một khi các lợi thế về chi phí là đáng kể trong ngành thì những người nhập cuộc phải ở vào tình thế, hoặc phải nhập cuộc với qui mô nhỏ và bỏ mất lợi thế về chi phí, hoặc phải chấp nhận mạo hiểm để nhập cuộc với qui mô lớn và chịu chi phí vốn lớn. Và rủi ro hơn nữa có thể đến với người nhập cuộc qui mô lớn đó là khi nguồn cung sản phẩm tăng lên sẽ làm giảm giá điều đó gây ra sự trả đũa mãnh liệt của các doanh nghiệp hiện tại. Như vậy khi các doanh nghiệp hiện tại có được tính kinh tế về qui mô thì đe dọa nhập cuộc giảm đi.
Các doanh nghiệp hiện tại có thể có những lợi thế tuyệt đối về chi phí so với những doanh nghiệp muốn thâm nhập. Các lợi thế về chi phí tuyệt đối như vậy sinh ra từ:
- Vận hành sản xuất vượt trội nhờ kinh nghiệm quá khứ
- Việc kiểm soát các đầu vào đặc biệt cho sản xuất như lao động, vật liệu, máy móc thiết bị, và kỹ năng quản trị.
- Tiếp cận các nguồn vốn rẻ hơn bởi vì các doanh nghiệp hiện tại chịu rủi ro thấp hơn các công ty chưa được thiết lập.
Nếu các doanh nghiệp hiện tại có lợi thế chi phí tuyệt đối, thì đe dọa từ những người nhập cuộc giảm xuống. Do đó các hãng nhập cuộc cần phải biết tại ngưỡng nào, với điều kiện gì họ có thể nhập cuộc được bằng cách tính toán sản lượng nhập cuộc có lợi cho họ.
Một nhân tố nữa có liên quan đến định phí và biến phí là đòn bẩy kinh doanh. Đòn bẩy kinh doanh là sự phân tích mối quan hệ giữa chi phí cố định và chi phí biến đổi. Đòn bẩy kinh doanh cao nhất khi doanh nghiệp có tỷ lệ chi phí hoạt động cố định so với chi phí hoạt động biến đổi cao. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp đang sử dụng nhiều tài sản cố định hơn trong hoạt động của mình. Ngược lại, đòn bẩy kinh doanh thấp nhất khi doanh nghiệp có tỷ lệ chi phí hoạt động cố định so với chi phí hoạt động biến đổi là thấp.
Một tỷ lệ đòn bẩy kinh doanh cao có thể tạo ra được một lợi ích rất lớn cho các doanh nghiệp. Tỷ lệ đòn bẩy kinh doanh cao có thể giúp doanh nghiệp tạo ra nhiều tiền hơn từ mỗi doanh số tăng thêm nếu việc bán 1 sản phẩm tăng thêm đó không làm gia tăng chi phí sản xuất. Doanh nghiệp hoàn toàn có khả năng làm được điều này nếu như nó có thể lựa chọn, tài sản cố định như tài sản, nhà xưởng và trang thiết bị cũng như số công nhân hiện hữu. Tức là nó có thể tạo ra được tất cả sự tăng thêm này mà không cần sử dụng bất cứ một chi phí tăng thêm nào. Vì hầu hết các chi phí đã là chi phí cố định. Do vậy, lợi nhuận biên tế được tăng lên và thu nhập cũng tăng nhanh hơn.
Trong những thời gian tốt, đòn bẩy hoạt động có thể giúp công ty gia tăng tốc độ tăng trưởng lợi nhuận. Nhưng trong những khoảng thời gian xấu, nó lại có thể tạo ra một sự sụp giảm lợi nhuận nhanh hơn. Như vậy đòn bẩy kinh doanh của doanh nghiệp biến động cũng có thể nói cho biết rất nhiều về triển vọng của doanh nghiệp đó.
2. Mức độ kiểm soát.
Mức độ kiểm soát trở thành một cơ hội hấp dẫn khi mà doanh nghiệp trong ngành kiểm soát được các yếu tố như chi phí đầu vào, giá cả và phân phối các sản phẩm từ trung bình trở lên. Chỉ khi đó, một doanh nghiệp mới có khả năng cạnh tranh với các doanh nghiệp khác trên thị trường. Trong một ngành, nếu một doanh nghiệp đã chiếm từ 20% thị phần trở lên, tức là doanh nghiệp độc quyền thì đó là một rào cản rất lớn cho các doanh nghiệp muốn nhập cuộc. Bởi các doanh nghiệp độc quyền sẽ ấn định mức giá bán cùng hệ thống phân phối rộng rãi và mạnh mẽ. Các doanh nghiệp muốn tham gia vào phải đi theo con đường của doanh nghiệp độc quyền mới có khả năng tồn tại, có rất ít sự tự do. Lấy ví dụ như Megastar Việt Nam. Hiện tại trên thị trường Việt Nam có khá nhiều doanh nghiệp chiếu phim nhưng do nắm trong tay số lượng phim nhập áp đảo, vì 4 trong số 5 hãng phim lớn tại Hollywood đã ký hợp đồng với Megastar, Megastar đã nâng giá thuê phim cho các rạp với lý do doanh thu cao thì chi phí thuê phim cũng phải tăng lên. Chính sách “Giá thuê phim tối thiểu” của Megastar đã đẩy các doanh nghiệp chiếu phim vào tình thế tiến thoái lưỡng nan: nếu không chấp nhận chính sách này thì không có phim để chiếu, nếu muốn giữ nguyên giá bán vé thì bị lỗ nặng, còn nếu tăng giá thì ảnh hưởng trực tiếp đến túi tiền khán giả…
Trường hợp các doanh nghiệp trong ngành không có một chính sách giá, kênh phân phối hợp lý thì sẽ là cơ hội tốt cho các doanh nghiệp muốn thâm nhập nếu họ nắm được các nhà cung cấp, kiểm soát tốt chi phí và có những chính sách phù hợp với nhu cầu và mong muốn của khách hàng.
3. Những rào cản gia nhập ngành:
Những rào cản gia nhập ngành : là những yếu tố làm cho việc gia nhập vào một ngành khó khăn và tốn kém hơn .
- Kỹ thuật: Công nghệ cao là một rào cản nhập cuộc cao đối với các doanh nghiệp không có thế mạnh này nếu muốn thâm nhập ngành, nhưng cũng là một có hội tốt nếu doanh nghiệp có công nghệ và kỹ thuật tiên tiến, vượt trội.
- Vốn
- Các yếu tố thương mại: Hệ thống phân phối, thương hiệu, hệ thống khách hàng...
- Các nguồn lực đặc thù: Nguyên vật liệu đầu vào (bị kiểm soát), bằng cấp , phát minh sáng chế, nguồn nhân lực, sự bảo hộ của chính phủ...
Ngành bia Việt Nam trong những năm qua đạt tốc độ tăng trưởng cao và khá ổn định. Dự báo trong những năm tới, ngành bia vẫn là một ngành có nhiều tiềm năng phát triển. Mục tiêu đến năm 2010 tổng sản lượng bia toàn ngành đạt 3,5 tỷ lít, theo đó tốc độ tăng trưởng bình quân ước vào khoảng 20-30%/năm. Mức tiêu thụ bia theo đầu người của Việt Nam dự báo sẽ nâng lên khoảng 28 lít/năm. Tuy nhiên, lợi thế về quy mô, yêu cầu về vốn đầu tư cho sản xuất và phân phối sản phẩm thường rất lớn, điều này tạo ra một rào cản đáng kể về mặt tài chính cho các doanh nghiệp muốn gia nhập ngành;
Do đặc điểm sản phẩm có thời hạn sử dụng tương đối ngắn, nhiều sản phẩm cần được bảo quản ở nhiệt độ thích hợp,…nên yêu cầu đầu tư lớn về thiết bị bảo quản lạnh, nhà kho chứa bia cũng là một rào cản mà các doanh nghiệp muốn gia ngành phải tính đến; Ngoài ra, do bia là một mặt hàng nhạy cảm và đặc biệt, nên hoạt động sản xuất chế biến bia còn chịu sự điều tiết chặt chẽ của Nhà nước về tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm nói chung và tiêu chuẩn vệ sinh nước uống nói riêng. Đây là một rào cản đáng kể về mặt pháp lý đối với các doanh nghiệp muốn gia nhập ngành.
4. Quyền sở hữu.
Các doanh nghiệp có tiềm năng cao nếu các ý tưởng và sản phẩm của họ có thể đăng ký bản quyền để được Nhà nước bảo vệ về sở hữu, tránh được trường hợp các đối thủ sao chép, ăn cắp bản quyền sản phẩm…
Trên đây là một số nhân tố trong vấn đề lợi thế cạnh tranh cho các nhà đầu tư dựa vào để sàng lọc cơ hội. Tuy nhiên, đây không phải là yếu tố duy nhất và quyết định nên cần kết hợp với các yếu tố còn lại như Ngành và thị trường, Các yếu tố hiệu quả kinh tế, Các vấn đề về thu hoạch, Nhóm quản lý, Các đặc điểm các nhân, Sự khác biệt về chiến lược để có được cơ hội tốt nhất.