Mô hình kinh doanh

k/n:Mô hình kinh doanh của một công ty là một kế hoạch hay một biểu đồ về cách thức mà nó cạnh tranh, sử dụng các nguồn lực, cấu trúc các mối quan hệ và tương tác với khách hàng, và tạo ra giá trị để duy trì chính nó trên cơ sở lợi nhuận nó tích lũy được.Hầu hết các công ty đều liên kết với các công ty khác để làm cho mô hình của họ vận hành.
Tầm quan trọng của một mô hình kinh doanh:
Được sử dụng để phát triển giai đoạn phân tích cơ hội. Một mô hình kinh doanh liên tục đặt câu hỏi “ Mô hình này có ý nghĩa không?”
Chú ý đến cách thức tất cả các yếu tố của một doanh nghiệp phù hợp với nhau và thể hiện một tổng thể hoạt động.
Mô tả tại sao mạng lưới người tham gia cần thiết để làm cho ý tưởng kinh doanh tồn tại lại sẵn sàng phối hợp với nhau.
Tuyên bố một hệ thống cốt lõi của công ty với các bên hữu quan, bao gồm các nhân viên của công ty.

k/n:Chuỗi giá trị là chuỗi các hoạt động để dịch chuyển một sản phẩm từ giai đoạn nguyên vật liệu thô, qua quá trình sản xuất và phân phối, và cuối cùng chuyển đến tay người tiêu dùng cuối cùng..
Phân tích chuỗi giá trị cũng rất hữu ích trong việc xác định các cơ hội của các doanh nghiệp mới và cũng hữu ích để hiểu được cách thức hình thành nên mô hình kinh doanh.

Những sai lầm nghiêm trọng trong mô hình kinh doanh:
Hai lỗi sai có thể làm cho mô hình kinh doanh không thể xây dựng nỗi ngay từ đầu:
Không sai về khách hàng????
Hiệu quả kinh tế không tốt

Một mô hình kinh doanh miêu tả những khía cạnh doanh nghiệp sau đây của một công ty:

* Cơ sở – infrastructure (C)
* Giao phẩm – offering (G)
* Khách hàng – customers (K)
* Tài chính – finances (T)
Bốn khía cạnh này bao gồm chín viên gạch sau đây:
o Năng lực nòng cốt – core capabilities (1C) Những năng lực tiềm tàng và các cơ sở khả năng tất yếu để thi hành một mô hình kinh doanh của công ty.
o Mạng lưới đối tác – partner network (2C)
Những liên minh kinh doanh bổ sung các khía cạnh khác của mô hình kinh doanh.
o Cấu hình giao phẩm – value configuration (3C) Nhân tố căn bản làm cho một doanh nghiệp sinh hoa lợi chung cho doanh nghiệp và khách hàng của nó.
o Đề xuất giao phẩm – value proposition (4G) Những sản phẩm và các dịch vụ một doanh nghiệp đưa ra.
o Khách hàng đối tượng – target customer (5K) Giới tiêu thụ những sản phẩm và các dịch vụ của một doanh nghiệp.
o Mạng lưới phân phối – distribution channel (6K) Phương tiện nhờ đó mà một công ty đem giao những sản phẩm và các dịch vụ tới khách hàng. Nó bao gồm cả việc tiếp thị lẫn chiến lược phân phối của công ty đó.
o Quan hệ khách hàng – customer relationship (7K)

Những liên kết một công ty thiết lập giữa chính nó và những thành phần khách hàng khác biệt của nó. Việc này liên quan tới một quá trình gọi là quản lý quan hệ khách hàng.
o Cấu trúc chi phí – cost structure (8T) Một tài liệu cảm thông (document of understanding) của công ty cho biết những hậu quả tiền tệ của phương tiện được tận dụng trong mô hình kinh doanh.
o Doanh thu toàn diện – revenue (9T) Văn bản cho biết cách công ty làm ra tiền qua một mớ cách dòng thu nhập khác nhau. Chín viên gạch xây dựng mô hình kinh doanh này thành lập một khuôn mẫu thiết kế mô hình kinh doanh cho phép các công ty diễn tả mô hình kinh doanh của họ.

Mô hình kinh doanh của Dell.com - Vua bán lẻ máy tính trực tuyến
Bài viết giới thiệu mô hình kinh doanh xuất sắc trên mạng của hãng máy tính Dell. Cho đến nay, doanh số của Dell.com vào khoảng 50 tỷ USD/năm đối với các sản phẩm liên quan đến máy tính từ swicht đến máy in.

I. Cơ hội và hiểm họa

Dell Computer Corp được Michael Dell thành lập năm 1985 là công ty đầu tiên cung cấp PC qua mail. Dell tự thiết kế các máy tính cá nhân và cho phép khách hàng tự cấu hình và lựa chọn hệ thống tùy ý thông qua mô hình Build-to-Order. Mô hình này đã và đang tạo nên thành công của Dell Computer. Đến năm 1993, Dell trở thành một trong năm nhà sản xuất máy tính hàng đầu trên thế giới, đe dọa trực tiếp đến các nhà sản xuất máy tính cá nhân khác như Compaq, bằng một cuộc chiến tranh giá cả. Vào thời điểm này, chiến tranh giá cả đẩy Dell từ thua lỗ này đến thua lỗ khác, năm 1994, Dell chịu khoản lỗ khoảng 100 triệu USD. Công ty này thực sự gặp phải khó khăn vào thời điểm này

II. Giải pháp

Internet được thương mại hóa vào năm 1990 và web trở nên phổ biến từ năm 1993 đem lại cho Dell cơ hội để mở rộng hoạt động kinh doanh của mình. Dell triển khai hệ thống đặt hàng trực tuyến (online-order-taking) và mở các chi nhánh tại Châu Âu và Châu Á. Dell bắt đầu chào bán các sản phẩm của mình qua website Dell.com. Chính hoạt động này tạo thế mạnh cho Dell trong cuộc cạnh tranh với Compaq, đến năm 2000 Dell trở thành công ty cung cấp PC hàng đầu thế giới. Vào thời điểm đó doanh thu của Dell qua mạng đạt 50 triệu USD /ngày (khoảng 18 tỷ USD/năm). Hiện nay, doanh số kinh doanh qua mạng của Dell.com vào khoảng 50 tỷ USD/năm đối với các sản phẩm liên quan đến máy tính từ swich đến máy in.

Marketing trực tiếp là hoạt động thương mại điện tử chính của Dell, các nhóm khách hàng chính của Dell gồm có:
- Cá nhân sử dụng cho gia đình và văn phòng
- Các doanh nghiệp nhỏ, dưới 200 nhân viên
- Các doanh nghiệp vừa và lớn, trên 200 nhân viên
- Các tổ chức chính phủ, giáo dục, y tế
Cả hai nhóm khách hàng B2B và B2C đều thực hiện các giao dịch qua mạng tại dell.com thông qua hệ thống catalogue điện tử và xử lý đơn hàng tự động.
Dell cũng triển khai hệ thống đấu giá điện tử tại dellauction.com để thu hút thêm khách hàng và củng cố thương hiệu.

Mô hình thương mại điện tử B2B của Dell.

Phần lớn doanh thu của Dell từ B2B, trong khi B2C được thực hiện qua quy trình tương đối chuẩn hóa (catalogue, giỏ mua hàng, thanh toán bằng thẻ tín dụng...) các giao dịch B2B được hỗ trợ nhiều dịch vụ hơn. Dell cung cấp cho hơn 100.000 khách hàng doanh nghiệp dịch vụ hỗ trợ khách hàng đặc biệt (Premier Dell service).
British Airways (BA) sử dụng Dell như đối tác chiến lược. Dell cung cấp khoảng 25.000 máy tính xách tay và để bàn cho nhân viên của BA. Dell cung cấp hai hệ thông mua sắm trực tuyến cho BA, qua đócho phép BA theo dõi, mua và kiểm tra các đơn hàng qua website đã được Dell customize phù hợp với BA. Tại website, BA có thể lựa chọn và cấu hình máy tính khác nhau sao cho phù hợp với từng bộ phận kinh doanh của mình. Nhân viên của BA thông qua hệ thống Intranet được kết nối với hệ thống của Dell cũng được phép lựa chọn và đặt mua máy tính phù hợp với nhu cầu sử dụng của mình.
Dell cũng sử dụng mô hình này khi mua thiết bị, linh kiện từ các nhà cung cấp của mình, đây là mô hình e-collaboration.

E-Collaboration

Dell sử dụng hệ thống rất nhiều nhà cung cấp do đó nhu cầu liên lạc và phối hợp giữa các đối tác rất lớn. Ví dụ, để phân phối sản phẩm, Dell sử dụng dịch vụ của FedEx và UPS. Dell cũng sử dụng của các công ty logistics để nhận, lưu kho và vận chuyển linh kiện, thiết bị từ các nhà cung cấp khác nhau. Dell sử dụng lợi thế của công nghệ thông tin và web để chia xẻ thông tin giữa các đối tác nhằm giảm thiểu hàng hóa lưu kho
Các nỗ lực integration (B2Bi) của Dell bắt đầu từ năm 2000, khi đó Dell sử dụng PowerEdge servers dựa trên kiến trúc của Intel và hệ thống giải pháp phần mềm webMethods B2B integration để kết nối các hệ thống quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP-enterprise resource planning) của khách hàng, hệ thống mua hàng trực tuyến của Dell với các đối tác sản xuất và thương mại . Dell đã xây dựng được hệ thống thông tin với 15.000 nhà cung cấp dịch vụ trên khắp thế giới.

Dịch vụ khách hàng điện tử (e-Customer Service)

Dell sử dụng rất nhiều công cụ và phương tiện điện tử nhằm cung cấp dịch vụ khách hàng tốt nhất. Để triển khai tốt nhất hoạt động quản trị quan hệ khách hàng (CRM-customer relationship management), Dell cung cấp dịch vụ hỗ trợ trực tuyến qua mạng 24.7 cũng như dịch vụ quay số trực tiếp cho các chuyên gia hỗ trợ kỹ thuật. Các dịch vụ hỗ trợ đa dạng từ xử lý sự cố, hướng dẫn sử dụng, nâng cấp, downloads, tin tức, công nghệ mới... FAQs, thông tin tình trạng thực hiện đơn hàng, “my account”, diễn đàn để trao đổi thông tin, công nghệ và kinh nghiệm, bản tin và các hoạt động tương tác giữa khách hàng và khách hàng khác. Sử dụng các phần mềm xử lý dữ liệu (data mining tools), Dell có thể phân tích và tìm hiểu được nhiều vấn đề liên quan đến nhu cầu và hành vi của khách hàng từ đó có kế hoạch và giải pháp phục vụ tốt hơn.

Thương mại điện tử trong nội bộ doanh nghiệp (Intrabusiness EC)

Để nâng cao khả năng sản xuất theo đơn hàng (build-to-order), nâng cao độ chính xác của dự đoán nhu cầu và hiệu quả trong dự trữ để sản xuất, giảm thời gian từ khi đặt hàng đến khi giao hàng (order-to-delivery), nâng cao dịch vụ khách hàng Dell hợp tác với Accenture để xây dựng hệ thống quản trị chuỗi cung cấp (SCM- supply chain management). Hiện nay hệ thống này được sử dụng tại tất cả các nhà máy của Dell trên khắp thế giới cho phép Dell có thể thích nghi với môi trường kinh doanh và công nghệ biến đổi nhanh đồng thời duy trì được hiệu quả hoạt động cao nhất.
Dell cũng đã tự động hóa việc lập kế hoạch sản xuất, dự đoán nhu cầu, quản trị kho qua sử dụng công nghệ thông tin và mô hinh e-supply chain.

Kết quả

Dell đã trở thành một trong 5 công ty được đánh giá cao nhất (most admired) của tạp chí Fortune từ năm 1999. Dell đã xây dựng hơn 100 website cho từng thị trường quốc gia khác nhau và duy trì lợi nhuận ở mức khoảng 3 tỷ USD / năm. 10.000 USD đầu tư vào cổ phiếu của Dell năm 1987 đến nay đều đã có giá hàng triệu USD. Dell cũng là nhà tài trợ chính cho hoạt động nghiên cứu về thương mại điện tử tại Đại học Texas nằm tại Austin nơi Dell đặt trụ sở chính. Dell cũng tích cực tham gia hàng loạt các chương trình từ thiện và các chương trình hỗ trợ đào tạo tin học, giảm khoảng cách số cho các vùng nông thôn.

Một số bài học

Dell đã xây dựng một mô hình thương mại điện tử điển hình.
Bắt đầu bằng mô hình marketing trực tiếp đối với máy tính cá nhân, sau đó bắt đầu kinh doanh qua mạng.
Tiếp đến Dell áp dụng mô hình build-to-order (BTO) với quy mô lớn, cho phép khách hàng lựa chọn sản phẩm theo nhu cầu.
Dell thu được lợi nhuận nhờ giảm trung gian và giảm lượng hàng lưu kho. Để đáp ứng nhu cầu lớn, Dell áp dụng mô hinh thứ 3 là mua sắm trực tuyến nhằm nâng cao hiệu quả mua nguyên liệu, thiết bị đầu vào (SCM), phối hợp với các đối tác và nâng cao hiệu quả hoạt động bên trong doanh nghiệp (B2Bi).
Tiếp đến Dell áp dụng mô hình e-CRM để duy trì quan hệ tốt với khách hàng. Mô hình kinh doanh của Dell đã trở thành điển hình và được nhiều nhà sản xuất khác áp dụng, đặc biệt là các nhà sản xuất ô tô.